صنعت فرش که یکی از صنایع اصلی شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل می باشد، به صورت مقطعی ادامه حیاتش با تأثیرپذیری از اوضاع متلاطم اقتصاد ایران با بحران مواجه می شود. هر چند در این میان عوامل متعددی دخالت دارند امّا وارداتی بودن دستگاه های بافندگی و عدم انتقال فناوری آن به ایران نیز از جمله عواملی هستند که آسیب پذیری این صنعت را تشدید می کنند. در واقع، در حالی که بسیاری از سرمایه گذاران بهره مندی از یارانه های دولتی، تعرفه های وارداتی پائین و ... را به عنوان سیاست های مؤثر در خروج از بحران پیشنهاد می کنند، بی توجهی به انتقال فناوری نویدبخش آینده ای سخت است.
انتقال فناوری به معنای انتقال مهارت ها، دانش، روش ها و چگونگی تولید است. در حالی که تمامی دستگاه های بافندگی از دو شرکت معروف آلمان و بلژیکی شونهر و وندویل خریداری می شوند، امّا هیچ یک از شرکت ها توجهی به انتقال فناوری ندارند حال آن که بر اساسی گفتگویی که با رئیس اداره شهرستان آران و بیدگل و برخی مسئولین کارخانه ها صورت گرفته است، در صورت بومی بودن دستگاه های قالیبافی، قیمت تمام شده آنها به نصف کاهش می یابد و رقابت پذیری محصولات نهایی را در داخل و خارج از کشور افزایش می دهد و صادرات را آسان می سازد. به این ترتیب، در دورانی که نرخ ارز با بحران نوسان بسیار مواجه می شود فروش محصولات نهایی نیز به دلیل قیمت تمام شده بالا کاهش چشمگیری پیدا می کند.
انتقال فناوری و هم پایی فناورانه دو راهکاری هستند که خلأ موجود را پر می کنند. در این راستا، اداره های صنعت، معدن و تجارت و اتاق بازرگانی منطقه و نیز وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور که جزء سازمانهای سیاستگذار نوآوری در این بخش محسوب میشوند، میبایست شرکتها را ملزم کنند که هنگام خرید دستگاههای بافندگی با عقدقراردادهای انتقال فناوری موجبات انتقال دانش و مهارت چگونگی ساخت این دستگاهها را به کشور فراهم آورند.
همچنین، از آنجایی که همپایی فناورانه در این بخش به دلیل بنیادی بودن تحقیقاتش و نیز آن که بهره برداری تجاری از آن در آیندهای نه چندان نزدیک قرار دارد بازار در اجرای آن با شکست مواجه خواهد شد. از این رو سرمایهگذاری دولت های محلی و مرکزی در این بخش ضروری است. به عبارت دیگر، بازیگر اصلی تحقق این هدف، همان سازمانهای سیاستگذار مزبور خواهند بود.
همپایی فناورانه خود متشکل از چهار مرحله است؛
1. ورود به یک صنعت. این مرحله مربوط به دیرآمدهها (Late comer) است. مرحله اول ورود به یک صنعت، آغاز ساخت و ساز قطعات سادۀ آن صنعت است. ایران، با تولید قطعات ماشین آلات فرش و ژاکاردهای الکترونیکی فعالیت کمرنگی را در این عرصه داشته است که به منظور آغاز همپایی فناورانه، تقویت این مرحله ضروری است.
2. همپایی تدریجی. در این مرحله با توسعه قابلیتها تغییراتی محدود در محصول ایجاد میشود. به عنوان مثال ممکن است که خط تولید و فرآیند خود را تغییر دهید. یعنی اگر تولید خود را در مقیاس ده هزارتا شروع کردهاید، با سی هزارتا ادامه دهید یا آن که ویژگی دیگر محصولات را در محصولات فعلی به کار بگیرید. به صورت کلی شما باید هم در فرآیند و هم در محصول یک سری تغییراتی را اعمال کنید. مبنای این مرحله همان یادگیری و نوآوری تدریجی است.
3. همپایی جهشی. در این مرحله وارد طراحی محصول شده و محصول بازسازی می شود. در واقع نوطراحی کرده و محصولی مشابه محصول فعلی تولید میکنید. حاصل این مرحله از همپایی، قدرت تولید دستگاههای مشابهی است که عملکرد یکسانی با دستگاه های کنونی دارند.
4. تغییر در رهبری. هنگامی که سه مرحله قبلی را پشت سر گذاشتید و به فناوری دست یافتید، محصولی خلق میکنید که این محصول بتواند بازار را به خود اختصاص دهد. به عبارت دیگر، نتیجه این مرحله این خواهد بود که ایران نیز در صادرات دستگاههای بافندگی گوی سبقت را از دو شرکت آلمانی و بلژیکی خواهد ربود. برای تحقق تغییر در رهبری بازار ضروری است که از پنجره فرصت های فناوری، پنجره فرصت کسب و کار و پنجره فرصت سیاست ها (خط مشی ها)ی دولتی استفاده شود.
همپایی فناورانه علاوه بر آن که در آینده مزیت رقابتی شرکتهای خصوصی را افزایش میدهد موجب اشتغال زایی افراد دانشگاهی نیز خواهد شد. در پایان، به منظور تحقق این مهم، پیشنهاد می شود که مراحل اولیه همپایی فناورانه که همان تولید قطعات ماشین آلات بافندگی است در پارک علم و فناوری غیاثالدین جمشید کاشان کلید زده شود.
نظرات (۰)