تایتل قالب
تلاشی در راستای رشد اقتصادی نوآوری محور با رویکرد خط مشی گذاری نوآوری


عنوان کامل کتاب “دولت کارآفرین؛ نقد اسطوره‌های بخش خصوصی در مقابل بخش عمومی” است.

کتاب حاضر به بررسی نقش دولت در نوآوری و رشد اقتصادی می‌پردازد و بی­‌شک یکی از مهم‌‏ترین کتاب‏‌هایی است که در این زمینه در سال‌های اخیر منتشر شده است. این کتاب تحسین‌­های مجلات معتبری مانند فایننشیال تایمز و اکونومیست و اندیشمندان سرشناسی مانند ریچارد نلسون و دنی رودریک را برانگیخت و با استقبال جامعۀ دانشگاهی و سیاست‏‌گذاران روبه‏‌رو شد.

نویسندۀ کتاب به‏ خوبی شرح می‌دهد که مکانیسم بازار به‏ تنهایی قادر به ارتقای نوآوری نیست و همکاری بخش خصوصی و دولت در این میان ضروری است. مازوکاتو همچنین نشان می‌دهد که حتی در زمانی که بحث جادوی بازار از سوی آمریکا در سطح جهان تبلیغ می­‌شده است دولت این کشور در اقتصاد نقش فعالی ایفا می‌کرده است. با توجه به این مسئله کتاب حاضر برای اندیشمندان و سیاست‏‌گذاران ایرانی حاوی نکات ارزنده‌­ای است و نشان می­‌دهد تنها با تکیه بر مکانیسم بازار و خصوصی‌سازی نمی­‌توان به رشد اقتصادی دست یافت.

در مجموعۀ «توسعه و اندیشه» که کتاب حاضر سومین اثر آن است، تلاش خواهد شد مکاتب مختلف اقتصادی از جمله اتریشی، نهادی، مارکسیستی، شناختی و رفتاری معرفی شود و مورد بحث قرار گیرد و موضوعات مختلفی مانند عدالت، آزادی، توسعه، کارآفرینی، اقتصاد دانش‏‌محور، مباحث بازار پول و سرمایه، نقش دولت در توسعه و غیره از نگاه این مکاتب بررسی شود.

همچنین جهت مشاهده ویدئوی مربوطه می‌توانید به این لینک با عنوان “دولت سرمایه‌گذار، مخاطره‌جو، نوآور” مراجعه کنید.


مدتی است که پزشکی درحال تعویض جایگاه خود با مهندسی است. آیا پزشک ما در آینده یک هوش مصنوعی خواهد بود؟

در نشست سالانه "انجمن تحقیقات سرطان" آمریکا، محققان گوگل از نمونه اولیه یک میکروسکوپ "واقعیت افزوده"(AR) رونمایی کردند که با استفاده از الگوریتم‌های "هوش مصنوعی" AI سلول‌های سرطانی را تشخیص می‌دهد.


انسان‌ها همواه در زندگی خود درگیر مبادله می‌­باشند. آنها هنگامی که کالاها و خدمات مورد علاقۀ خود را انتخاب می‌کنند مجبور می‌شوند کالاها و خدمات دیگری که آنها هم مورد علاقه‌شان می باشند را از دست بدهند. به عبارت دیگر تصمیم‌گیری مستلزم تعویض یک هدف با هدف دیگر است.


پیشینۀ نوآوری در جوامع مختلف بشری به قرن­‌ها قبل باز می­‌گردد. جایی که انسان همواره درگیر ایده‌­ها، محصول‌­ها و روش­‌های جدید برای پاسخ­گویی به نیازهای فردی و اجتماعی خود بوده است. شومپیتر در سال 1950 مدعی شده بود که سازمان­‌ها برای تجدید ارزش دارایی‌­هایشان باید دست به نوآوری بزنند. با این حال، در دهه­‌های اخیر به دلیل پیچیدگی روابط، جهانی‌شدن و رقابت روزافزون و بدون بازگشت در عرصه­‌های اقتصادی، نوآوری از دیدگاه اقتصاددانان و سیاست­‌گذاران، ارزش ویژه­‌ای پیدا کرده و به عنوان عامل کلیدی تولید ثروت، توسعۀ اقتصادی، خلق ارزش و مزیت رقابتی پایدار، عامل حیاتی زنده­‌ماندن و رشد شرکت­‌ها و نیز پاسخگویی به بخشی از چالش‌­های اجتماعی شناخته شده است. به بیان دیگر آنچه به نوآوری ارزش و اهمیت خاص بخشیده، توان آن در سرعت‌­بخشی به توسعه اقتصادی و اجتماعی است.


این کتاب تلاشی است برای شناخت از خویش و زمانه و آنچه همه با آن مواجهیم. شبکه‌ای از فناوری‌ها و دانش‌هایی که ما را در میانه خود محاصره کرده‌اند و مسلّمات و مفروضات خود را هر روز و هر ساعت در قامتی نوین به ما عرضه می‌کنند. در حدیثی شریف آمده است: «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس» که مراد آن است انسان آگاه به زمانه، در بحران‌های آن فرو نمی‌رود. اکنون پرسش این است که ما تا چه اندازه زمانه خود را می‌شناسیم و این شناخت تا چه اندازه ما را از فروافتادن به لوابس نجات داده است؟ و آیا اساساً احساسی از فرورفتن در بحرانی داریم یا نه؟ آیا همه چیز به خوبی پیش می‌رود یا حوادثی در محیط‌زیست، اخلاقیات، معماری، باورها و ما در حال رخداد است؟ ما به عنوان مسلمان چگونه تغییراتی را نسبت به نسل‌های پیش از خود داشته‌ایم؟ مبنای این تغییرات چه بوده است؟ آیا جهت و هدف آن تغییرات، با جهت و هدف کلی قواعد دینی‌مان یکسان بوده است؟


یک سؤال کلیدی که پیش روی کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه وجود دارد این است که آیا بخش عمومی به منظور بهبود پایگاه علمی و فناوری کشور، باید تأمین مالی تحقیقات و اجرای سیاست‌ها را بر عهده داشته باشد؟ خط­‌مشی علم، فناوری و نوآوری مدعی توسعۀ محیطی اجتماعی و اقتصادی است که این محیط منجر به تولید هر چه بیشتر علم و فناوری می‌شود و تجاری‌سازی چنین پیشرفت­‌هایی را نیز از طریق نوآوری تسریع می­‌کند. در سطح ملی، این امر اغلب مستلزم تأمین مالی تحقیقات علوم پایه و تلاش برای مرتبط کردن دانش علمی موجود به سازوبرگ‌های تحقیقاتی کاربردی جهت توسعه برنامه‌های داخلی می‌باشد. به طور معمول، وظیفه تبدیل نتایج تحقیقات به محصولات و خدمات خاص، به بخش خصوصی منتهی می‌شود. با توجه به ارتباط بین بودجه تحقیقات ملی و رشد اقتصادی، کشورها به طور فزاینده در حال توسعه خط‌مشی‌هایی هستند تا منابع علم، فناوری و نوآوری را به آن دسته از مناطق که نتایج بیشتری را تولید خواهند کرد هدایت کنند. اما چرا دولت مورد نیاز است؟



هدف این پژوهش ارائه مدل پارادایمی و نظام‌مند توسعه دیپلماسی علمی کشور مبتنی‌‌بر قابلیت‌های دانشگاه امام صادق(ع) و نیز اولویت‌بندی راهبردهای ناظر بر آن است. این پژوهش مبتنی‌‌بر استراتژی پژوهشی داده‌بنیاد و براساس رویکرد نظام‌مند استراوس و کوربین به‌دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعه دیپلماسی علمی بوده و با استفاده از روش IPA اقدام به اولویت‌بندی راهبردهای آن کرده است. برای این منظور نخست 18 تن از استادان، خبرگان و متخصصان حوزه‌ دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق(ع) شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در مرحله‌ بعد با فرآوری داده‌ها و مفاهیم، مقوله‌های سطح‌های 1 و 2 مدل پارادایمی استخراج شد. در گام پسین پژوهش راهبردهای به دست آمده با استفاده از نظرات 15 تن از افراد اولویت‌بندی شد. براساس مراحل طی‌شده مشخص شد که حرکت به سمت توسعه دیپلماسی‌علمی در دانشگاه امام صادق(ع) با توجه به قابلیت‌های پویای آن شرایط و عوامل ویژه‌ای دارد و خواهان ظرافت‌های خاصی را در طراحی‌ها است. ارتقا قابلیت‌های دانشگاه، تقویت جایگاه بین‌المللی ج.ا ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاه‌های علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام از جمله پیامدها و نتایج پیاده‌سازی چارچوب توسعه دیپلماسی‌علمی در دانشگاه‌های علوم انسانی است، همچنین راهبرد «بین‌المللی‌سازی دانشگاه» بیشترین اولویت را میان راهبردهای ارائه شده دارد.

دریافت: ارائه چارچوب توسعه دیپلماسی علمی ج.ا.ا مبتنی بر قابلیت‌های دانشگاه امام صادق (ع) و اولویت‌بندی راهبردهای آن بر اساس روش آمیخته


مقدمه

نمایشگاه ملّی دو سالانه گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنّتی ایران از تاریخ 21 آبان ماه 1397 شروع و تا 24 ام این ماه ادامه دارد. در این نمایشگاه شرکت‌های مختلفی که هر یک در طول زنجیره ارزش نوآوری فعالیت‌های گوناگونی انجام می‌دهند، گرد هم آمده که علاوه بر تقویت ارتباط خویش با یکدیگر، فرصتی برای کشف مسائل این بخش از سوی محققان فراهم می‌آورند. به این منظور، در نمایشگاه حاضر شدم و سؤالی را با آنها در میان گذاشتم؛ «تحریم چه تأثیری روی فعالیت‌های شما –از ایده‌پردازی، خلاقّیت و انجام پژوهش گرفته تا تجاری‌سازی و تبدیل آن‌ها به فناوری و سپس نوآوری- داشته است؟» با شرکت‌های مختلفی کوتاه گفتگو کردم که چکیده‌ای از گفتگوها در زیر آمده است.


⁦چرا سطح رفاه در کشور پائین است؟ 

راه برون رفت از آن چیست؟

آیا راه‌حل آن کاهش میزان سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی‌ست؟


شاید شما هم بعضا دیده باشید که برخی افراد، راه‌حل بهبود و افزایش سطح رفاه جامعه را کاهش میزان سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی می‌دانند. آیا تجویز آنها به لحاظ علمی درست است؟


در وهله اول باید اینطور بگویم که این افراد، اولین اصل اقتصادی را به خوبی فهمیده‌اند؛ اینکه هر تصمیم با مبادله مواجه است. به بیان دیگر، تصمیم‌ها و سیاست‌ها با نوعی تزاحم مواجه‌اند. مثلا اگر شما تصمیم به ادامه تحصیل داشته باشید، فرصت ورزشکار شدن به صورت حرفه‌ای را از دست خواهید داد. این مبادلات، در سیاست‌های دولتی نیز وجود دارد؛ اگر سیاست دولت تقویت بعد نظامی باشد، طبیعتا منابع لازم برای سرمایه‌گذاری در سطح رفاه مردم و خرید کالاهای رفاهی را از دست خواهد داد. به بیان دیگر، هر چه کشوری به لحاظ نظامی قوی‌تر شود به ناچار سطح رفاهش پائین‌تر خواهد آمد. 


از طرفی کشور ایران با دشمنی دیرینه آمریکا و یا دیگر کشورهای منطقه مواجه است، و تقویت بعد نظامی برای آن امری ضروری است. در عین حال برخی که از وجود این مبادلات آگاهی دارند، کاهش سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی را راه برون‌رفت از این تزاحم می‌دانند اما این پیشنهاد بسیار ساده‌انگارانه است. به عبارت دیگر، این پیشنهاد با تطمیع مردم به داشتن زندگی بهتر، آنها را به کام مرگ خواهد فرستاد.


اما راه‌حل؛

برای افزایش سطح استاندارد زندگی مردم، کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نظامی نیست بلکه سرریز فناوری نظامی به حوزه‌های دیگر است.


مثال:

بهتر است بدانید GPS که امروزه بستر کسب‌و‌کارهای اینترنتی شده است (مثل اسنپ و تپسی در ایران)، برای اولین‌بار با سرمایه‌گذاری وزارت دفاع آمریکا ایجاد شده است. سرریز این فناوری به حوزه کسب‌و‌کار موجب رونق این فضا و افزایش سطح رفاه مردم شده است. به عبارت دیگر، نه تنها قوت بعد نظامی از استاندارد زندگی نکاست بلکه زمینه ساز رشد آن شد. به همین شکل، راه افزایش سطح رفاه در کشور ما نیز کاهش بودجه دفاعی نیست بلکه سرریز فناوری آن به سایر حوزه‌هاست. مثلا در کشورمان دوربین خودکار تشخیص تصویر و تیراندازی برای نقاط مرزی داریم که می‌توان از این فناوری در حوزه پزشکی برای تحلیل عکس‌های گرفته شده و پیش‌بینی بیماری‌ها در آینده استفاده کرد.


تعریف

اقتصاد نوآوری یک تئوری اقتصادی در حال رشد است که بر کارآفرینی و نوآوری تأکید دارد. اقتصاد نوآوری بر دو اصل اساسی استوار است: یکی اینکه هدف اصلی سیاست اقتصادی باید تحریک بهره‌­وری بیشتر از طریق نوآوری بیشتر باشد و اصل دیگر این که بازارها همیشه با تکیه بر منابع ورودی و سیگنال‌های قیمت، در تحریک بهره‌وری بیشتر، و در نتیجه رشد اقتصادی مؤثر نخواهند بود.

اقتصاد نوآوری در تضاد با دو دکترین سنتی اقتصاد یعنی اقتصاد نئوکلاسیک و اقتصاد کینزی قرار دارد.


۱ ۲ ۳ ۴

محمدعلی صادقی کیا